4 Dagen Clean: het Clean Language Event 2023!
De Clean conferentie van vorig jaar was een groot succes! We kijken met trots terug op hoe mooi, gezellig en waardevol de dag was, met mooie workshops van ervaren Clean facilitators. En een fantastische sfeer.
Net als vorig jaar heb je ook dit jaar de kans je een aantal dagen onder te dompelen in Clean Language!
We hebben een programma van vier dagen samengesteld met voor elk wat wils.
Het programma:
- Donderdag: training Leadership, door Caitlin Walker
- Vrijdag: kennismaken met Clean
- Zaterdag: de Clean Conferentie: Vertrouwen
- Zondag: gesuperviseerd symbolisch modelleren, met Penny Tompkins & James Lawley.
De vrijdag en de zaterdag mikken op wat grotere bezoekersaantallen.
Vrijdag 15 september
De vrijdag is gericht op het kennismaken met alle toepassingen van Clean Language. Deze dag heeft de vorm van een Open Space en we streven ernaar die dag zoveel mogelijk mensen te laten kennismaken met Clean of, als je het al kent, met een andere toepassingsvorm van Clean. We willen jullie dus vragen mee te denken over en mee te werken aan de invulling van deze dag. De Open Space methode leent zich daar perfect voor. Bekijk onze uitleg!
Zaterdag 16 september
Op zaterdag is de conferentie, die een vergelijkbare vorm zal hebben als vorig jaar. Daarbij hopen we zoveel mogelijk mensen te trekken die al wat weten van of doen met Clean. Op deze dag zullen buitenlandse en binnenlandse toppers elk vanuit hun eigen expertise lezingen en workshops verzorgen. De Clean Conferentie op zaterdag heeft als thema vertrouwen. Dit thema zal vanuit verschillende standpunten en invalshoeken worden belicht en – zoals je gewend bent van Clean – ervaren.
De donderdag en de zondag hebben een beperkt aantal plaatsen.
Donderdag 14 en Zondag 17
Deze dagen zullen inhoudelijk nog nadere invulling krijgen maar de doelgroepen zijn al bepaald.
Op donderdag zal Caitlin een training verzorgen gericht op mensen in een leidinggevende rol.
Op zondag zullen Penny & James een dag gesuperviseerd symbolisch modelleren verzorgen. Deze dag is gericht op mensen die een Core skills training Clean Language, een aantal modules Zuiver Communiceren of een training aan de Soul Based Academy hebben gevolgd.
De locatie
We hebben voor dit jaar gekozen voor het sfeervolle Hotel Guldenberg. Deze locatie biedt naast een mooie ligging in de bossen van Helvoirt, voldoende faciliteiten zoals parkeerplaatsen, hotelkamers, typische Brabantse gezelligheid in de Brasserie met open keuken..
Hotel Guldenberg
Guldenberg 12
5268 KR Helvoirt
Kaarten kunnen vanaf 5 mei besteld worden via cleancommunity.nl/kaartencle23
Clean Language Event: Verbinding
Op 15 oktober vindt het eerste Clean Language Event in Nederland plaats. We hebben kopstukken uit Engeland uitgenodigd om Keynotes te geven en de early adaptors uit Nederland gevraagd om workshops te verzorgen. Hieronder vind je achtereenvolgens: praktische info, het programma en een link naar het aanmeldingsformulier!
De locatie is “De Lunterse Boer” in Lunteren.
Daar is ruim voldoende parkeerplaats. Het ligt op (stevige) wandelafstand van het OV, maar daar zijn we nog iets voor aan het regelen.
Inschrijven kan via de link hier beneden.
Enige tijd na je betaling ontvang je een inschrijfformulier voor de workshops.
Kosten voor het event bedragen € 181,50 p.p. (incl. BTW).
Het programma
Vanaf 09:30u ben je welkom voor koffie. Om 10:00u starten we.
Om ca. 16:30u sluiten we af met een borrel.
- Opening Event
- Key Note Caitlin Walker
- Workshopronde 1
- Lunch
- Workshopronde 2
- Key Note James Lawley & Penny Tompkins
- Afsluiting Event: borrel & netwerken
De keynote van Dr. Caitlin Walker:
Als er sprake is van conflicten, tegengestelde ideeën, misverstanden, belediging of zelfs maar lichte vooroordelen, dan gaan we uit verbinding met andere mensen. We houden mensen dan op afstand. Wellicht tonen wij in onze houding en daden geen greintje respect meer richting de ander. Dat soort drama is er zo veel in het menselijk leven, dat er waarschijnlijk ook voordelen in zitten voor ons. Als we conflicten willen beëindigen, moeten we een manier vinden om eerst te verbinden met de verschillende partijen en ze daarna ondersteunen ook met elkaar te verbinden. Caitlin bespreekt de toepassingen en strategieën die ze in de afgelopen 25 jaar heeft ontwikkeld met Clean Facilitatie. Als deelnemer is het waarschijnlijk handig om alvast na te denken over een stuk van je leven, waarin sprake is van tegenstellingen en waar je meer verbinding zou willen.
De keynote van James Lawley:
Clean Language is ontwikkeld door David Grove in de jaren ’80 om therapeutisch te werken met de metaforen van cliënten. Hij heeft later Clean Space, Emergent Knowledge en nog veel meer ontwikkeld. Tegenwoordig kent Clean Language een brede variatie aan toepassingen, met een aantal daarvan kun je kennis maken tijdens het event. Hoe hangen ze met elkaar samen? En als het veld verder verbreedt, hoe blijven we dan trouw aan de kernprincipes van Clean?
En hieronder een overzicht van de workshops tijdens het event!
Clean Co Creation, een nieuw Clean Language proces!
Clean Co Creation
Op het Metaphorum van 3 december 2021 hebben Madelon Sinnige en Ronald van Oosten hun Clean Co Creation gepresenteerd. Dit mooie proces werd daar met veel enthousiasme ontvangen. Iemand riep zelfs dat het “helemaal in de geest van David Grove is!” de bedenker van Clean Language. In onze practice group van 16 februari hebben wij kennis mogen maken met dit proces.
Een ‘gewone’ Clean facilitatie
Als we Clean Language gebruiken, is er veelal sprake van een facilitator en een cliënt. De facilitator of coach past Clean Language toe om maximale ruimte te maken voor de ervaringen va de cliënt. Hierdoor ontstaat wel een zekere ongelijkwaardigheid in het gesprek. Het is immers alleen de informatie van de cliënt die op tafel komt. En de facilitator heeft met zijn vragen veel sturing op het gesprek. Omdat de facilitator zich ten dienste stelt van de cliënt is ongelijkwaardigheid misschien niet het goede woord. Laten we het asymmetrie noemen.
Gelijkwaardigheid in het gesprek
Madelon en Ronald zochten naar een manier om mensen die nog weinig ervaring hebben met Clean, laagdrempelig kennis te laten maken met de methodiek. Daarnaast, maar niet minder belangrijk, waren zij op zoek naar een manier om die asymmetrie op te heffen. Geheel in de goede gewoonte van Clean, kwamen zij dankzij een iteratief proces tot Clean Co Creation.
Luisteren om te reageren? Nee!
In een gesprek komt het veel voor dat er niet geluisterd wordt om de ander te begrijpen, maar om te reageren op diens verhaal. Om je eigen mening of beeld te geven. Het Clean Co Creation proces laat twee gesprekspartners gezamenlijk een onderwerp verkennen op een manier die recht doet aan beider ervaringen.
De stappen in het Clean Co Creation proces
Het proces kent 5 fases en per fase staat vast welke vragen er mogen worden gesteld. Het is niet de bedoeling andere of extra Clean vragen te stellen. Ook is het niet de bedoeling om op de antwoorden van de ander te reageren of kernwoorden van de ander te herhalen. En toch vindt er een waardevolle uitwisseling plaats. Na bepaling van het onderwerp, leidt het proces ons namelijk vanuit het verleden, via het heden naar de toekomst en reflecteren we op hetgeen ons opvalt na deze uitwisseling. Ook als we experimenteren met meer samenvatten, doorvragen of andere (al dan niet) Cleane toevoegingen, wordt het proces er niet beter van.
Madelon en Ronald zijn er in geslaagd een proces te ontwikkelen dat in zijn eenvoud een vergelijkbare kracht heeft als bijvoorbeeld het Clean Space proces van David Grove.
Een prachtig resultaat
En dit levert hele mooie dingen op. De combinatie van het Clean Co Creation en – het mag gezegd – de veiligheid van de Clean Practice Group maakte dat twee mensen die elkaar niet kenden, een heel mooie ervaring hadden door samen middels Clean Co Creation het thema verlies te onderzoeken.
Meer weten over Clean Co Creation: neem contact op met Madelon Sinnige: sinnige@praktijksinnige.nl
Meer weten over Clean Language: zoek contact met Michael Oskam: michael@oskam-organisatieadvies.nl
Clean Language en loopbaangesprekken met leerlingen
Vertel eens, wat vond je leuk aan je stage?
[….]
En wat heb je daar ontdekt over jouw kwaliteiten?
[….]
En als je deze kwaliteiten hebt, welk profiel past dan het beste bij jou?
[….]
Met docenten uit het voortgezet onderwijs doen we een rollenspel om te oefenen met het voeren van loopbaangesprekken met leerlingen. Ik geef een docent feedback op de vragen die ze stelt: ‘Als ik je deze vragen hoor stellen krijg ik de indruk dat je de antwoorden al weet’. ‘Dat klopt’, antwoord ze, ‘ik heb al zoveel van dit soort gesprekken gevoerd. Ik weet precies wat de leerling gaat antwoorden. Maar ik sta wel open voor andere antwoorden, hoor. Ik laat me graag verrassen’.
Een goed gesprek met een leerling
Docenten klagen vaak dat leerlingen zo lastig aan de praat te krijgen zijn. Ze proberen hen te laten reflecteren op hun ervaringen zodat ze zelf conclusies trekken over hun talenten en drijfveren. Ze stellen vragen in de hoop dat leerlingen tot eigen oplossingen komen voor knelpunten en zelf een onderbouwde keuze maken voor een vervolgopleiding. Eigenaarschap heet dat. Sommige docenten slagen er goed in om leerlingen te laten reflecteren, anderen lukt dat helemaal niet. Is dat een vaardigheid die je kunt leren? Of is dit alleen weggelegd voor docenten met natuurtalent?
Hardop denken
Ik begrijp wel waarom leerlingen niet zo makkelijk tot reflectie komen. Veel gesprekken hebben meer weg van een overhoring dan van een reflectiegesprek. Docenten stellen vragen alsof het om parate kennis gaat, en leerlingen reageren daarop door antwoorden te geven waarvan zij denken dat de docent die wil horen. Zo wordt de verwachting “ik weet al precies wat de leerling gaat antwoorden” dus een selffulfilling prophecy.
Bij reflecteren gaat het echter niet om het toetsen van parate kennis, maar om ruimte te bieden aan de leerling om hardop te denken, zodat hij tijdens het gesprek tot nieuwe inzichten kan komen. Inzichten die al aanwezig zijn, maar waar hij nog geen woorden aan weet te geven. Inzichten die vaak pas naar boven komen in een goed gesprek met een belangstellende gesprekspartner die doorvraagt. De gesprekstechniek van Clean Language kan hierbij een rol van betekenis spelen.
Magie
Clean Language is geen magische formule. Met deze set vragen gaan leerlingen niet als vanzelf reflecteren en worden ze niet automatisch eigenaar van hun schoolloopbaanontwikkeling. Toch komt er wel een soort magie bij kijken: de magie van de aandacht. Oprechte aandacht zonder aannames, die de leerling het vertrouwen geeft dat alles wat hij zegt ok is. Open aandacht die ruimte geeft aan het denkproces en de leerling aanspoort om vrij en hardop te denken. Die aandacht is zeldzaam. Kijk maar eens naar je eigen ervaring: wanneer heb je voor het laatst meegemaakt dat iemand met zijn volledige aandacht bij jouw verhaal was, zonder zijn tegenverhaal, eigen ervaringen, mening of advies in te brengen? Wat voor volwassenen geldt, geldt nog meer voor jongeren. Zij worden omgeven door mensen die de taak hebben om hen op te voeden of te onderwijzen, en die hen dus voortdurend adviseren, beoordelen of corrigeren.
Aandacht trainen
Clean Language is een gesprekstechniek die gebruik maakt van een beperkte set van twaalf vragen. Maar meer nog dan een techniek is het een manier om je te aandacht te trainen en te leren heel zuiver onderscheid te maken tussen jouw verhaal en het verhaal van de ander. De beperking van de vragen is soms onverdraaglijk: al die dingen die je zou willen vragen en zeggen maar die je niet kwijt kunt in die twaalf vragen, moet je inslikken. Daarnaast dwingt Clean Language je om heel goed naar de ander te luisteren, zodat je de letterlijke woorden en gebaren van de ander kunt herhalen. Het is dus best hard werken om een clean gesprek te voeren.
Verrassingen
Maar als het lukt, dan heb je ook wat. Als leerlingen echt aan de praat raken, krijg je verrassende antwoorden. Want hoewel leerlingen oppervlakkig gezien misschien veel van elkaar weg hebben, heeft elk van hen een eigen binnenwereld. Een binnenwereld die je niet kent en die vol verrassingen zit. Zoals die leerling die het belangrijk vindt om veel geld te verdienen en als kwaliteit ‘doorzetter’ noemt. Met slechts drie ‘clean questions’ (‘En wat voor doorzetter is dat?’, ‘Is er nog iets ….’ en ‘Waar zou …….. vandaan kunnen komen?’) ontdekken we dat hij zijn ouders een stille belofte heeft gedaan om het ver te schoppen, zodat zij eerder kunnen stoppen met hun zware werk.
De bedoeling
Is het dan de bedoeling dat docenten volledig ‘clean’ loopbaangesprekken voeren met leerlingen? Nee, dat is niet waar ik naar streef. Dat zou onrecht doen aan de bestaande methoden voor loopbaanreflectie en daarnaast zou waardevolle inbreng van de docent onbenut blijven. Wat ik wel bepleit is dat docenten ‘clean questions’ gebruiken tijdens loopbaangesprekken om door te vragen. Want het is niet voldoende dat je je bewust bent van je eigen aannames tijdens het stellen van vragen. Het is ongelofelijk moeilijk om echt met je aandacht volledig bij de ander zijn. Voor je het weet ben je met je gedachten weer bij je eigen ervaringen, opvattingen, oordelen en ideeën. Je moet jezelf steeds blijven trainen in het richten van je aandacht op het verhaal van de ander, en dat doe je door ‘clean questions’ te stellen. Een goed getrainde gesprekspartner weet het juiste moment en de juiste manier te vinden om te switchen tussen het verhaal van de leerling en zijn eigen inbreng.
Bereidheid om te leren
Ik kom nog even terug op mijn eerdere vraag of docenten die geen natuurtalent zijn kunnen leren om de leerlingen te laten reflecteren. Ik denk dat dat kan, mits ze het zelf willen leren en niet naar de training komen omdat ze gestuurd zijn door hun directie. Neem bijvoorbeeld de docent van het begin van deze blog: zij had zich vrijwillig aangemeld voor een training ondanks haar jarenlange ervaring met gespreksvoering. Bewonderenswaardig, deze bereidheid om te blijven leren. Haar zou ik willen aanmoedigen om een stapje verder te gaan dan ‘openstaan voor verrassingen’ en juist bij elke leerling actief op zoek te gaan naar verrassingen en onverwachte antwoorden. Dat kan soms al met een paar oprecht gestelde ‘clean questions’.
Als uitsmijter heb ik nog een tip voor iedereen die goede gesprekken wil voeren: hou deze quote (uit het Japans, maar in Engelse vertaling) in je achterhoofd ‘If you understand everything, you must be misinformed’.
Pascal Clarkson over de kracht van Systemic Modelling
Taal en ik
Ik had altijd een soort haat-liefde relatie met taal. Dyslectie leverde me als kind een achterstand op met lezen en later frustreerde het mij vaak omdat mensen bij bepaalde woorden een beladenheid voelden waar ik niets van wist. Gelukkig waren er ook positieve effecten. Mijn luistervaardigheid en begrip van Engels en Duits gingen enorm vooruit omdat ik de ondertiteling niet snel genoeg kon lezen. De beladenheid van woorden bij de ander maakte me ook bewust van de tekortkomingen van onze manier van communiceren. Ik leerde mezelf om verder te kijken naar de verschillende interpretatiemogelijkheden. En stelde vragen als Wat zou men bedoeld kunnen hebben. Onbewust ontwikkelde ik een nieuwsgierigheid naar wat er speelt bij de ander en dat leverde me meer begrip en geduld op voor anderen.
In februari 2018 hoorde ik voor het eerst de term Clean Language. Niet lang daarna zag ik de TED talk van Caitlin Walker en was het direct duidelijk, dit gaat mijn ding zijn. In maart 2019 volgde ik de workshop Clean for Teams bij Caitlin en Marian Way. Deze workshop was de voorwaarde voor de opleiding Systemic Modelling Facilitator level 1. Deze opleiding ben ik gestart in augustus 2019 en hoop ik in de eerste helft van 2021 af te ronden.
Het mes snijdt aan twee kanten
De afgelopen jaren leerde ik veel over Clean Language en Systemic Modelling én over mezelf. Het onderzoeken van modellen van anderen leerde me niet alleen veel over het model maar ook over de verschillen – of juist niet – met mijn model. Door modellen te vergelijken met die van jezelf en ontdekken dat er verschillen en overeenkomsten zijn, opent zich de mogelijkheid om bijzondere inzichten te krijgen in jezelf én de ander. Het mes snijdt dus aan twee kanten.
Het maakt dat ik overtuigd ben dat de houding, de gedragingen en modellen die we bij Clean Language en Systemic modelling leren, ons helpen aan meer inzicht in allerlei aspecten van onze communicatie en samenwerking.
Oefenen met Clean Language
Maandelijks organiseer ik oefenmomenten. Voorlopig zal dit online zijn gezien de huidige Corona omstandigheden. Er is een grote kans dat dit online blijft doorgaan ook na de maatregelen en dat er offline oefenmomenten bij komen zodra dit weer kan.
Leren door te doen, is het doel van deze oefenmomenten. Aan de hand van onderwerpen zoals ‘Werken op je best’, ‘Leren op je best’ of ‘Besluiten nemen’ leer je Clean Language vragen te stellen. Je zult ontdekken dat een basis houding van nieuwsgierigheid hierin van belang is. Zo leer je niet alleen Clean Language, maar ook over hoe jouw eigen modellen en de modellen van een ander met betrekking tot het onderwerp eruit zien.
Leiderschap
Onlangs organiseerden we een oefenmoment om meer te leren over leiderschap. Door te kijken naar hoe wij goed leiderschap zien en welk gedrag we waarnemen als we goed leiderschap ervaren. Ook hebben we ons eigen model voor slecht leiderschap onderzocht, zodat we mogelijk aspecten in onszelf konden herkennen en deze in de toekomst bewust kunnen gaan verbeteren.
Het is mijn bedoeling om de onderwerpen zoveel mogelijk te laten aansluiten bij wat er leeft bij de deelnemers aan de oefengroep. Ook tijdens het oefenen zal ik aanpassingen doen en onderwerpen vragen om zo goed mogelijk aan te sluiten op de behoefte. Bij Systemic Modelling is het zaak om dat te doen wat in het belang is van de groep. Dat betekent dat het draait om wat de groep belangrijk of interessant vindt, maar ook om wat de deelnemers en de groep helpt om hun doelen te realiseren.
Mijn missie
Het is mijn missie om Clean Language en Systemic Modelling meer bekendheid te geven. Om meer mensen de mogelijkheid te bieden en te laten ontdekken of en hoe ze Clean Language kunnen gebruiken om meer over zichzelf en anderen te leren.
Nieuwsgierig?
Ben je na het lezen van dit verhaal nieuwsgierig geworden of heb je vragen? Neem gerust contact met mij op via info@artocraft.nl.
Misschien vind je het leuk om mee te doen met een oefenmoment, heb je een onderwerp om te onderzoeken of wil je jezelf verbeteren in een aspect van Clean Language of Systemic modelling. Laat het weten of meld je aan voor een oefenmoment via https://www.meetup.com/clean-language/.
Over de auteur
Pascal Clarkson is opgeleid als (software) engineer, geschoold aan de HTS van Arnhem en Nijmegen. Na jaren lange ervaring in de industrie van software ontwikkeling en ruim 8 jaar ervaring in het werken met het Scrum Framework maakte hij de overstap naar het faciliteren van teams en groepen. Om hen te ondersteunen bij het ontdekken van hoe zij de beste versie van zichzelf en het team kunnen zijn. Met veel in zijn gereedschapskist zoals: Scrum, Sociocracy 3.0, Systemic Modelling, Liberating Structures en Clean Language, biedt Pascal zijn diensten aan in de rol van Systemic Change Facilitator.
Clean Focusing: een brug van rechts naar links
Een gastblog van Ronald van Oosten
Clean Focusing: een brug van rechts naar links
Ik had een visioen. Het was in de zomer van 2018. Visioen is wellicht een groot woord. De hemel ging niet open en ik hoorde geen engelen zingen. Ik was mij zowel in Gene Gendlin’s Focusing en David Grove’s Clean Language aan het verdiepen, zonder enig vermoeden van een mogelijk verband. Eenmaal in mijn bed kon ik de slaap niet vatten. Plotseling vormde zich een beeld van twee landkaarten op het plafond, één links en één rechts. De ene landkaart stond voor het ‘gebied’ door Focusing beschreven, de andere voor de wereld door Clean Language beschreven. Langzaam bewogen ze naar elkaar toe, totdat ze elkaar voor de helft overlapten. Was dit mijn opdracht? Slapen ging toen niet meer.
De landkaart
Toen ik de landkaart denkbeeldig op het plafond zag verschijnen wist ik zeker: dit is niet bedacht door mijn denkhoofd. Het is me aangereikt. Als een echt visioen dus. Focusing en Clean Language beschrijven voor een groot deel hetzelfde gebied. Combineren van deze twee zou zowel een verdieping van de overlap geven als een uitbreiding van elk van beide beschrijvingen. Er zat niets anders op: Focusing en Clean Language bij elkaar brengen en laten overlappen voelde als mijn opdracht. Maar hoe? Het werd een start van een spannende ontwikkeling waar ik graag meer over vertel.
Maar waarom moeite doen om twee bestaande en door gebruikers naar tevredenheid ingezette benaderingen te integreren? Daarover straks meer. Eerst vertel ik iets over elk van beide methodieken en over wat hen verbindt.
Focusing
Focusing (F) is de ‘uitvinding’ van de Oostenrijkse Amerikaan Gene Gendlin (1926 – 2017), een filosoof en therapeut die, aan het instituut van Carl Rogers, onderzoek deed naar psychotherapie. Uit één van zijn onderzoeken concludeerde hij dat geslaagde therapie het gevolg is van het contact van cliënten met hun ‘felt sense’. Een felt sense is een gevoelsmatige ervaring die betekenis in zich draagt, ook al zijn er nog geen woorden aan te geven. Een voorbeeld uit het dagelijks leven is ‘vlinders in je buik’. Dat is geen gevoel of emotie en ook geen echte lichamelijke ervaring (zoals een opgeblazen gevoel na een riante maaltijd), maar iets ‘daar tussenin’. Het kan je wijzen op iets in je leven dat belangrijk is.
Gendlin raakte overtuigd van het belang van de felt sense voor therapie en begon mensen te leren deze felt senses te leren opmerken en hun betekenis te begrijpen. De methode die hij daarvoor ontwikkelde noemde hij ‘Focusing’.
Clean Language
Clean Language is ontwikkeld door de Nieuw-Zeelandse therapeut David Grove (1950 – 2008). Hij werkte met zeer getraumatiseerde mensen en moest vóór alles oppassen dat hij hen niet opnieuw traumatiseerde. Rechtstreeks over het trauma praten werd daardoor lastig. Hij merkte dat zijn cliënten spontaan over hun ervaringen gingen praten in de vorm van metaforen (‘net zoiets als…’). Als hij daarop inging alsof het concrete beschrijvingen betrof, bleek dat helend te werken. Vanuit het inzicht dat hij zoveel mogelijk zijn eigen vooronderstellingen, waarden en opvattingen uit de conversatie moest houden, bedacht hij een manier van bevragen die precies dát bewerkstelligde (vandaar ‘Clean’).
De combinatie
De combinatie van Clean Language en Focusing mocht ik met meerdere mensen uitproberen. Dit leidde tot de ontdekking dat beide methoden samen een duidelijke verdieping geven in vergelijking met het toepassen van elk op zich. Dat is merkbaar in zowel de subjectieve ervaring van de cliënt als in het eindresultaat. Mooi omschreven door één van mijn cliënten: ’de metafoor die je me hielp vinden met Clean Language was al bijzonder, maar toen je er Focusing aan toevoegde was het net alsof er in de metafoor een luikje openging en er een diepere laag tevoorschijn kwam’.
Het brein
De ‘lijm’ die ik vond om beide met elkaar te verbinden betreft het functioneren van de hersenhelften. Beide helften van ons brein functioneren op verschillende wijze. De linkerhersenhelft kenmerkt zich door taal, lineair denken, onderscheid maken en gerichtheid op details. De rechterhersenhelft kenmerkt zich door beelden, gelijktijdigheid, verbanden en gerichtheid op het geheel. Overigens verschillen beide helften in hun functioneren zodanig van elkaar, dat ik geneigd ben niet over hersenhelften te spreken maar over linker- en rechterbrein.
Linker- versus rechterbrein
Ons ik-besef bevindt zich in het linkerbrein en drukt zich vooral uit in taal. In onze cultuur hebben het linkerbrein en zijn functionele aspecten heel sterk de nadruk gekregen. Dat is jammer, want zaken die wij met ‘wijsheid’, ‘intuïtie’ en ‘het grote geheel zien’ aanduiden zijn boven alles het domein van het rechterbrein.
De grootste eyeopener – tijdens mijn zoektocht naar de verbinding tussen Clean Language en Focusing – was een uitspraak van de psychotherapeut en focusser Peter Adding, die een grondige studie maakt van het belang van neurologie voor de psychotherapie. Tijdens een webinar sprak hij: ’the left hemisphere has to learn what the right hemisphere already knows’. En dát is de sleutel…
De verbinding tussen linker- en rechterbrein is niet zo groot of sterk. Het zijn wat ‘draden’ die samen het corpus callosum heten. De uitwisseling tussen links en rechts is daardoor enigszins behelpen. Het rechterbrein heeft geen (of zeer weinig) taal ter beschikking en bedient zich van symbolen en metaforen om zich uit te drukken. Opvallend is dat het rechterbrein een veel sterkere verbinding met het lichaam heeft dan het linkerbrein. Naast symbolen en metaforen, maakt het rechterbrein zich ook bekend via het lichaam: de felt senses!
Door Henry Vandyke Carter – Henry Gray (1918) Anatomy of the Human Body, Bartleby.com: Anatomy, Plaat 720, Publiek domein,
https://commons.wikimedia.org
Symbolen
Een felt sense is een symbool, alleen aangeleverd via een ‘kanaal’ dat we niet zo snel associëren met symbolen. Symbolen zijn voor ons beelden en woorden. Met de felt sense blijkt er ook een gevoelsmatig (kinesthetisch) symbool te zijn. En dat is de verbinding: het rechterbrein deelt mee wat het te melden heeft aan het linkerbrein via symbolen. Dat kunnen visuele, auditieve en kinesthetische symbolen zijn. In de praktijk vindt de grootste winst plaats als er een verbinding van deze drie is, in samenhang met de actuele situatie van de cliënt.
Clean Language en Focusing zijn daarmee slechts verschillende benaderingen als gevolg van hun historische ontwikkeling en doordat hun ‘scheppers’ elk het belang van de andere benadering onvoldoende hebben beseft. Eigenlijk hoorden ze altijd al bij elkaar. Door ze bij elkaar te brengen kunnen de boodschappen van het rechterbrein optimaal gehoord en begrepen worden.
Clean Language leren? Klik hier!
Focusing leren? Klik hier!
In gesprek met Ronald over de combinatie? Klik hier!
CleanZien; inzicht verankerd in beeld
Een gastblog van Ton van Zeijl!
Christina is een leuke, spontane vrouw die ik ontmoet op de bijeenkomst van het Werkgevers Servicepunt Zuid Holland. Als allround office professional werkte ze 18 jaar bij dezelfde werkgever. Een reorganisatie maakte daar een einde aan. Nu is ze al een tijdje werkloos. Ze kwam af op het programma ‘in de lift’ – georganiseerd door het Werkgeverspunt Zuid Holland (WSP ZHC) -. Een programma dat werkgevers en werknemers bijeenbrengt en koppelt. Als SEBO (Sociaal Economisch Betrokken Ondernemer) in de gemeente Zoetermeer werk ik regelmatig mee aan programma’s zoals ‘in de lift’. Ik stel er mijn netwerk beschikbaar zodat ik iemand kan helpen. Die avond ontmoet ik Christina die – net als ik – regelmatig fotografeert. Zou ik met Clean Language iets voor haar kunnen betekenen?, dacht ik gelijk.
Nader kennismaken en een introductie
Na twee presentatieronden, klikt het tussen Christine en mij. Christina kiest er voor om met mij verder te gaan. Het is haar wens om werkzaam te zijn in een creatief beroep en zoekt hulp om verder te komen. We maken een vervolgafspraak. In dat gesprek praten we over onze interesses. Christina fotografeert regelmatig. Ze is benieuwd wat een creatief beroep zoal inhoudt en wat erbij komt kijken. Vragen als: in loondienst of zelfstandig en welke stappen je dan moet zetten. We hebben een mooi en open gesprek. Naar aanleiding van ons gesprek vraag ik of ze openstaat voor een relatief nieuwe aanpak in Nederland; Clean Language. Na wat uitleg over wat Clean Language (afgekort CL) inhoudt stemt ze toe.
Clean Language en fotografie
Enkele maanden geleden rondde ik de CL-Core training af. Met mijn NLP-achtergrond was ik razend enthousiast over de resultaten van deze methode. Ondanks de overlap in de methodieken voelt CL voor mij eenvoudiger en biedt de methode meer ruimte aan de ander. Zoekend naar toepassing in mijn eigen bedrijf ontwikkelde ik een variant: CleanZien. CL werkt veelal met metaforen. Zo leert de ander wat er werkelijk speelt en worden beelden zichtbaar die achter de woorden leven en niet worden uitgesproken. Met fotografie maken we – zonder oordeel of aanname – beelden werkelijk zichtbaar en ontstaat, contemplatief, CleanZien. Door foto’s vast te leggen in een vorm (een boek of aan de wand) verankert CleanZien het inzicht en wordt het blijvend. Dat wilde ik Christina bieden en zij wilde wel met mij op “reis”. We gingen uit elkaar met een nieuwe afspraak en huiswerk. Christina zou nadenken over creatieve beroepen en ik stelde haar voor bij Terra Art Projects om te solliciteren als vrijwillig galeriemedewerkster.
De gewenste uitkomst
Op onze tweede afspraak kwam Christina met een indrukwekkende lijst aan creatieve beroepen. Eén voor één vroegen we deze beroepen uit, door gebruik te maken van de onderzoekende en niet sturende Clean Language vragen. Het resultaat was een duidelijke en verassende gewenste uitkomst. Ze wilde gaan ondernemen, niet zozeer in een creatief beroep maar als masseuse. Fotografie scoorde een tweede plaats op de lijst. Voor onze ontmoeting volgde zij al een training tot masseuse. Dankzij onze CleanZien sessie werd deze keuze voor haar nog duidelijker.
Dankzij CleanZien sneller tot een plan
Het was geweldig om te zien wat ze in een paar weken voor elkaar kreeg. Ik was verrast en enthousiast. Door de meegegeven 5 verkennende vragen uit de Clean Language, verschillende databases en de CL gewenste uitkomst realiseerde Christina zich dat ze een concept ondernemersplan wilde maken. Dat bleek de meest logische volgende stap. Ze had al contact gelegd met een saunabedrijf voor een stageplek. En dat was niet het enige; Christina was zelfs toegetreden tot de poule van galeriemedewerkers bij Terra Art Projects. Toen ze eenmaal wist wat ze wilde kwamen haar plannen als vanzelf.
Het laatste onderdeel, fotograferen
Als laatste onderdeel van ons traject maakten we een fotowandeling. Daarin lieten we de belangrijke onderwerpen nog eens de revue passeren en legden dat associatief vast in een foto. Christina gaf de titels aan de foto’s, ik maakte er een boek van. Het concrete eindproduct van CleanZien.
Als coach en fotograaf zet ik de kracht van de combinatie Clean Language en fotografie in. Hierdoor heeft Christina sneller en beter in beeld kunnen brengen wat ze wilde. Christina is nu druk met haar opleiding tot masseuse.
Wil jij ook CleanZien met Ton of wil je meer weten?
Neem hier contact met hem op!
Corona, kwetsbaarheid en anti-fragiliteit
Corona, kwetsbaarheid en
anti-fragiliteit
Bij het schrijven van deze blog zijn we aan het voorlopige ‘einde’ van de intelligente Lock down. Op 1 juli zijn de sportscholen weer open gegaan en mogen we weer bij elkaar in de auto stappen. Daar is iedereen wel aan toe. We willen met zijn allen zoveel mogelijk terug naar ‘het oude normaal’. Ik begrijp die behoefte en voel die zelf ook. Toch wil ik in deze blog stil staan bij de vraag: “in hoeverre maakt de Coronacrisis je sterker?“
Het oude normaal is overigens voor de culturele sector en de horeca nog lang niet in zicht. Dat realiseer ik me maar al te goed. Dat normaal zal waarschijnlijk nog wel even op zich laten wachten.
De ‘lessen’ van Corona
Je kunt je af vragen hoe erg het is dat het oude normaal niet meer helemaal terug keert. In mijn beleving lijkt corona twee dingen aan te tonen:
- Dat mensen goed mensen in staat zijn om creatieve oplossingen te bedenken om deze ongewone situatie het hoofd te bieden;
- Dat veel van onze systemen fragiel zijn. Kwetsbaar voor de gevolgen van deze ziekte!
Een voorbeeld: ons zorgstelsel kent geen redundantie. Het wordt net als ons wegennet maximaal benut. Zodra het aantal gebruikers toeneemt, loopt het vast. Bij de getallen die corona met zich meebrengt wordt dit erger. Dat betekent dat het fragiel is.
Fragiel versus antifragiel
Onze economie krijgt een optater. Alle bedrijven zijn gericht op groei. Dit vraagt steeds meer consumeren, een snelle roulatie van het ruilmiddel geld en een veelheid aan verplaatsingen en samenzijn van mensen. Gebeurt dat niet, dan vallen bedrijven om. Het is interessant om te ontdekken welke bedrijven in staat zijn te leren van deze crisis. Met andere woorden: Welke organisaties blijken “antifragiel” en welke niet?
Antifragiel is een begrip dat vraagt om wat uitleg. Aan de hand van wat voorbeelden leg ik het hier zo kort mogelijk uit.
- Fragiel: je laat een glas op de grond vallen. Het gaat kapot. Het glas is fragiel.
- Robuust: je laat een asbak op de grond vallen. Er breekt een hoekje van af, maar de asbak functioneert nog. De asbak is robuust.
- Antifragiel: je laat iets op de grond vallen, maar door de ‘beschadiging’ die het daarmee op loopt, wordt het uiteindelijk sterker! Dat is antifragiel. Een voorbeeld is de menselijke spier die door inspanning kleine scheurtjes krijgt en daardoor groeit en sterker wordt. Het menselijk immuunsysteem is een prachtig voorbeeld, dat na ziekte (in de regel) sterker of effectiever wordt. Of het bos dat door kleine stukken te verbranden, minder kwetsbaar wordt voor grote bosbranden.
- Hoe robuust of antifragiel ben jij?
In de maanden maart tot en met mei heb ik slechts € 1950,- omzet gehad. Niet genoeg om de huur van mijn kantoorruimte te betalen, laat staan de hypotheek. Gelukkig had ik wat reserves. Daarmee ben ik als ondernemer robuust. Ik heb een paar tikken gekregen maar ik sta nog. Zelfs met minimale steun van de Staat!Ben ik er sterker van geworden als ondernemer? Ik weet het niet. Beter geëquipeerd voor het online-werken ben ik wel. Ik heb een betaald Zoomaccount aangeschaft, heb trainingen en assessments omgezet naar een online vorm en ga in juni verder met het aanbieden van een aantal van die diensten online.
Die vraag: “in hoeverre maakt de Coronacrisis je sterker?“ is een interessante oefening in de online Clean practice group (https://cleanlanguage.nl/practicegroup/). In deze groep keken we naar de kwaliteiten van een ieder van ons, waar de coronacrisis een beroep op doet. Op welk terrein we misschien wel antifragiel zijn.
Klinkt dat interessant? Sluit gerust aan bij de volgende practice group (op vrijdag 17 juli). Het thema dat we op deze dag onderzoeken is “Geld”! Let op: omdat we nu online werken is er nog plek voor twee geïnteresseerden.
* = Heb je behoefte aan meer (een betere?) uitleg van anti-fragiliteit?
Nassim Taleb heeft er een fantastisch boek over geschreven: https://cutt.ly/4yF5XhQ
Yes to Equality!
“No to Racism!”
Het was een mooi en krachtig statement in november 2019: Georgino Wijnaldum en Frenkie de Jong die naast elkaar hun ontblote onderarmen tonen. Twee sterkhouders van het Nederlands spreken zich nadrukkelijk uit tegen racisme. Daags daarvoor had het hele elftal een foto gepost waarop zij allemaal in kring poseerden en het “No to Racism” van de FIFA steunden.
Yes to Equality!
In december 2019, blikte muzikant en bekende Nederlander Typhoon in de krant terug op zijn jaar. Hij haalde ook dit
moment aan en noemde daarbij een prachtig citaat:
“The secret of change is to focus all of our energy not on fighting the old, but on building the new.” Socrates
Typhoon vertaalt deze uitspraak van Socrates naar het racisme vraagstuk. We moeten onze energie richten op dat wat we wél willen. Dus in plaats van de uitspraak “no to racism” zouden we “yes to equality “ moeten roepen.
Langzame leerlingen
Socrates riep het ca 400 voor Christus al, maar wij zijn blijkbaar langzame leerlingen. Pas de laatste decennia zijn
er verschillende stromingen ontstaan die dit principe omarmen. Oplossingsgericht werken, positieve psychologie, progressiegericht werken en ook in Clean Language hanteren we dit principe. We noemen het ‘uitkomstgericht werken’.
Uitkomstgericht werken
Dit houdt in dat niet het probleem centraal staat, maar hetgeen je wél wilt!
We gebruiken hiervoor in Clean Language de metafoor van roeien versus kanoën. In beide gevallen zit je in een boot. In beide gevallen vaar je in de richting waar je heen wilt.
Roeien
Er is echter een belangrijk verschil: in een roeiboot, zit je met je gezicht naar hetgeen je van weg wilt. In de
praktijk: het probleem. Je wil ergens van af, in het bovenstaande voorbeeld van racisme, maar het kan ook om ‘kleinere’ zaken gaan zoals conflicten tussen collega’s, een klaagcultuur in een team, of gebrek aan eigenaarschap.
Kanoën
In de kano zit je met je gezicht in de richting waar je naar toe vaart. In de praktijk: het gewenste resultaat of de uitkomst. Je wilt ergens naar toe, hierboven naar een situatie van gelijkheid. Of uitkomsten bij de problemen van hierboven, een harmonieuze samenwerking, een constructief meedenkend team, of pro-activiteit.
En die kijkrichting is van wezenlijk belang! Die staat namelijk voor waar je jouw aandacht en energie op richt. Op jouw gewenste uitkomst, zonder daarbij de realiteit uit het oog te verliezen.
De vraag, de clean question, die hier bij hoort is:
“En wat zou je willen dat er gaat gebeuren?”
Probeer ‘em eens uit wanneer een collega in geklaag blijft hangen of wanneer een oom op een verjaardag alleen maar moppert op ‘de politiek’. Maar let op: sommige mensen zijn echt heel goed in roeien! Dan moet je de vraag wel drie keer herhalen voordat je iets hoort dat ze wél willen.
Succes!
De gebruikte afbeelding is van de Marriage Equality campagne, voor gelijke rechten op huwelijk.
Nieuwsbrief Clean Language
Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen over Clean Language, zoals trainingen en practice groepen?
Schrijf je hieronder in
meest recente berichten
- Het Clean Language Event 2023 – een sfeerimpressie 19 januari 2024
- Boekpresentatie Clean Language, 5 juli 2023! 22 juni 2023
- 4 Dagen Clean: het Clean Language Event 2023! 4 mei 2023
- Clean Language Event: Verbinding 21 augustus 2022
- Clean Co Creation, een nieuw Clean Language proces! 1 maart 2022
kennismaken met Clean?
Schrijf je in voor een van de kennismakingsbijeenkomsten.