Clean Language NederlandClean Language NederlandClean Language NederlandClean Language Nederland
  • Home
  • De Essentie
  • Trainingen
  • Community NL
    • Practice groups
    • Partners
      • Michael Oskam
      • Pascal Clarkson
      • Madelon Sinnige
      • Annette Diender
      • Gewoon aan de slag
      • Annemiek van Helsdingen
  • Internationaal
  • Nieuws
  • Agenda
  • Contact
  • Home
  • De Essentie
  • Trainingen
  • Community NL
    • Practice groups
    • Partners
      • Michael Oskam
      • Pascal Clarkson
      • Madelon Sinnige
      • Annette Diender
      • Gewoon aan de slag
      • Annemiek van Helsdingen
  • Internationaal
  • Nieuws
  • Agenda
  • Contact
19 februari 2021

Clean Language en loopbaangesprekken met leerlingen

  • Posted By : Michael Oskam/
  • 0 comments /
  • Under : blog, clean language, Onderwijs

Vertel eens, wat vond je leuk aan je stage?

[….]

En wat heb je daar ontdekt over jouw kwaliteiten?

[….]

En als je deze kwaliteiten hebt, welk profiel past dan het beste bij jou?

[….]

Met docenten uit het voortgezet onderwijs doen we een rollenspel om te oefenen met het voeren van loopbaangesprekken met leerlingen. Ik geef een docent feedback op de vragen die ze stelt: ‘Als ik je deze vragen hoor stellen krijg ik de indruk dat je de antwoorden al weet’. ‘Dat klopt’, antwoord ze, ‘ik heb al zoveel van dit soort gesprekken gevoerd. Ik weet precies wat de leerling gaat antwoorden. Maar ik sta wel open voor andere antwoorden, hoor. Ik laat me graag verrassen’.

Een goed gesprek met een leerling

Docenten klagen vaak dat leerlingen zo lastig aan de praat te krijgen zijn. Ze proberen hen te laten reflecteren op hun ervaringen zodat ze zelf conclusies trekken over hun talenten en drijfveren. Ze stellen vragen in de hoop dat leerlingen tot eigen oplossingen komen voor knelpunten en zelf een onderbouwde keuze maken voor een vervolgopleiding. Eigenaarschap heet dat. Sommige docenten slagen er goed in om leerlingen te laten reflecteren, anderen lukt dat helemaal niet. Is dat een vaardigheid die je kunt leren? Of is dit alleen weggelegd voor docenten met natuurtalent?

Hardop denken

Ik begrijp wel waarom leerlingen niet zo makkelijk tot reflectie komen. Veel gesprekken hebben meer weg van een overhoring dan van een reflectiegesprek. Docenten stellen vragen alsof het om parate kennis gaat, en leerlingen reageren daarop door antwoorden te geven waarvan zij denken dat de docent die wil horen. Zo wordt de verwachting “ik weet al precies wat de leerling gaat antwoorden” dus een selffulfilling prophecy.

Bij reflecteren gaat het echter niet om het toetsen van parate kennis, maar om ruimte te bieden aan de leerling om hardop te denken, zodat hij tijdens het gesprek tot nieuwe inzichten kan komen. Inzichten die al aanwezig zijn, maar waar hij nog geen woorden aan weet te geven. Inzichten die vaak pas naar boven komen in een goed gesprek met een belangstellende gesprekspartner die doorvraagt. De gesprekstechniek van Clean Language kan hierbij een rol van betekenis spelen.

Magie

Clean Language is geen magische formule.  Met deze set vragen gaan leerlingen niet als vanzelf reflecteren en worden ze niet automatisch eigenaar van hun schoolloopbaanontwikkeling. Toch komt er wel een soort magie bij kijken: de magie van de aandacht. Oprechte aandacht zonder aannames, die de leerling het vertrouwen geeft dat alles wat hij zegt ok is. Open aandacht die ruimte geeft aan het denkproces en de leerling aanspoort om vrij en hardop te denken. Die aandacht is zeldzaam. Kijk maar eens naar je eigen ervaring: wanneer heb je voor het laatst meegemaakt dat iemand met zijn volledige aandacht bij jouw verhaal was, zonder zijn tegenverhaal, eigen ervaringen, mening of advies in te brengen? Wat voor volwassenen geldt, geldt nog meer voor jongeren. Zij worden omgeven door mensen die de taak hebben om hen op te voeden of te onderwijzen, en die hen dus voortdurend adviseren, beoordelen of corrigeren.

Aandacht trainen

Clean Language is een gesprekstechniek die gebruik maakt van een beperkte set van twaalf vragen. Maar meer nog dan een techniek is het een manier om je te aandacht te trainen en te leren heel zuiver onderscheid te maken tussen jouw verhaal en het verhaal van de ander. De beperking van de vragen is soms onverdraaglijk: al die dingen die je zou willen vragen en zeggen maar die je niet kwijt kunt in die twaalf vragen, moet je inslikken. Daarnaast dwingt Clean Language je om heel goed naar de ander te luisteren, zodat je de letterlijke woorden en gebaren van de ander kunt herhalen. Het is dus best hard werken om een clean gesprek te voeren.

Verrassingen

Maar als het lukt, dan heb je ook wat. Als leerlingen echt aan de praat raken, krijg je verrassende antwoorden. Want hoewel leerlingen oppervlakkig gezien misschien veel van elkaar weg hebben, heeft elk van hen een eigen binnenwereld. Een binnenwereld die je niet kent en die vol verrassingen zit. Zoals die leerling die het belangrijk vindt om veel geld te verdienen en als kwaliteit ‘doorzetter’ noemt. Met slechts drie ‘clean questions’ (‘En wat voor doorzetter is dat?’, ‘Is er nog iets ….’ en ‘Waar zou …….. vandaan kunnen komen?’) ontdekken we dat hij zijn ouders een stille belofte heeft gedaan om het ver te schoppen, zodat zij eerder kunnen stoppen met hun zware werk.

De bedoeling

Is het dan de bedoeling dat docenten volledig ‘clean’ loopbaangesprekken voeren met leerlingen? Nee, dat is niet waar ik naar streef. Dat zou onrecht doen aan de bestaande methoden voor loopbaanreflectie en daarnaast zou waardevolle inbreng van de docent onbenut blijven. Wat ik wel bepleit is dat docenten ‘clean questions’ gebruiken tijdens loopbaangesprekken om door te vragen. Want het is niet voldoende dat je je bewust bent van je eigen aannames tijdens het stellen van vragen. Het is ongelofelijk moeilijk om echt met je aandacht volledig bij de ander zijn. Voor je het weet ben je met je gedachten weer bij je eigen ervaringen, opvattingen, oordelen en ideeën. Je moet jezelf steeds blijven trainen in het richten van je aandacht op het verhaal van de ander, en dat doe je door ‘clean questions’ te stellen. Een goed getrainde gesprekspartner weet het juiste moment en de juiste manier te vinden om te switchen tussen het verhaal van de leerling en zijn eigen inbreng.

Bereidheid om te leren

Ik kom nog even terug op mijn eerdere vraag of docenten die geen natuurtalent zijn kunnen leren om de leerlingen te laten reflecteren. Ik denk dat dat kan, mits ze het zelf willen leren en niet naar de training komen omdat ze gestuurd zijn door hun directie. Neem bijvoorbeeld de docent van het begin van deze blog: zij had zich vrijwillig aangemeld voor een training ondanks haar jarenlange ervaring met gespreksvoering. Bewonderenswaardig, deze bereidheid om te blijven leren. Haar zou ik willen aanmoedigen om een stapje verder te gaan dan ‘openstaan voor verrassingen’ en juist bij elke leerling actief op zoek te gaan naar verrassingen en onverwachte antwoorden. Dat kan soms al met een paar oprecht gestelde ‘clean questions’.

Als uitsmijter heb ik nog een tip voor iedereen die goede gesprekken wil voeren: hou deze quote (uit het Japans, maar in Engelse vertaling) in je achterhoofd ‘If you understand everything, you must be misinformed’.

Annette Diender werkt als zelfstandige met scholen, gemeenten en andere organisaties aan de thema’s samenwerking met ouders, loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) en communicatieve vaardigheden, bij voorkeur in combinatie met elkaar.


8 januari 2021

Pascal Clarkson over de kracht van Systemic Modelling

  • Posted By : Michael Oskam/
  • 0 comments /
  • Under : blog, clean language, Systemic modelling

Taal en ik
Ik had altijd een soort haat-liefde relatie met taal. Dyslectie leverde me als kind een achterstand op met lezen en later frustreerde het mij vaak omdat mensen bij bepaalde woorden een beladenheid voelden waar ik niets van wist. Gelukkig waren er ook positieve effecten. Mijn luistervaardigheid en begrip van Engels en Duits gingen enorm vooruit omdat ik de ondertiteling niet snel genoeg kon lezen. De beladenheid van woorden bij de ander maakte me ook bewust van de tekortkomingen van onze manier van communiceren. Ik leerde mezelf om verder te kijken naar de verschillende interpretatiemogelijkheden. En stelde vragen als Wat zou men bedoeld kunnen hebben. Onbewust ontwikkelde ik een nieuwsgierigheid naar wat er speelt bij de ander en dat leverde me meer begrip en geduld op voor anderen.

In februari 2018 hoorde ik voor het eerst de term Clean Language. Niet lang daarna zag ik de TED talk van Caitlin Walker en was het direct duidelijk, dit gaat mijn ding zijn. In maart 2019 volgde ik de workshop Clean for Teams bij Caitlin en Marian Way. Deze workshop was de voorwaarde voor de opleiding Systemic Modelling Facilitator level 1. Deze opleiding ben ik gestart in augustus 2019 en hoop ik in de eerste helft van 2021 af te ronden.

Het mes snijdt aan twee kanten
De afgelopen jaren leerde ik veel over Clean Language en Systemic Modelling én over mezelf. Het onderzoeken van modellen van anderen leerde me niet alleen veel over het model maar ook over de verschillen – of juist niet – met mijn model. Door modellen te vergelijken met die van jezelf en ontdekken dat er verschillen en overeenkomsten zijn, opent zich de mogelijkheid om bijzondere inzichten te krijgen in jezelf én de ander. Het mes snijdt dus aan twee kanten.

Het maakt dat ik overtuigd ben dat de houding, de gedragingen en modellen die we bij Clean Language en Systemic modelling leren, ons helpen aan meer inzicht in allerlei aspecten van onze communicatie en samenwerking.

Oefenen met Clean Language
Maandelijks organiseer ik oefenmomenten. Voorlopig zal dit online zijn gezien de huidige Corona omstandigheden. Er is een grote kans dat dit online blijft doorgaan ook na de maatregelen en dat er offline oefenmomenten bij komen zodra dit weer kan.

Leren door te doen, is het doel van deze oefenmomenten. Aan de hand van onderwerpen zoals ‘Werken op je best’, ‘Leren op je best’ of ‘Besluiten nemen’ leer je Clean Language vragen te stellen. Je zult ontdekken dat een basis houding van nieuwsgierigheid hierin van belang is. Zo leer je niet alleen Clean Language, maar ook over hoe jouw eigen modellen en de modellen van een ander met betrekking tot het onderwerp eruit zien.

Leiderschap
Onlangs organiseerden we een oefenmoment om meer te leren over leiderschap. Door te kijken naar hoe wij goed leiderschap zien en welk gedrag we waarnemen als we goed leiderschap ervaren. Ook hebben we ons eigen model voor slecht leiderschap onderzocht, zodat we mogelijk aspecten in onszelf konden herkennen en deze in de toekomst bewust kunnen gaan verbeteren.

Het is mijn bedoeling om de onderwerpen zoveel mogelijk te laten aansluiten bij wat er leeft bij de deelnemers aan de oefengroep. Ook tijdens het oefenen zal ik aanpassingen doen en onderwerpen vragen om zo goed mogelijk aan te sluiten op de behoefte. Bij Systemic Modelling is het zaak om dat te doen wat in het belang is van de groep. Dat betekent dat het draait om wat de groep belangrijk of interessant vindt, maar ook om wat de deelnemers en de groep helpt om hun doelen te realiseren.

Mijn missie
Het is mijn missie om Clean Language en Systemic Modelling meer bekendheid te geven. Om meer mensen de mogelijkheid te bieden en te laten ontdekken of en hoe ze Clean Language kunnen gebruiken om meer over zichzelf en anderen te leren.

Nieuwsgierig?
Ben je na het lezen van dit verhaal nieuwsgierig geworden of heb je vragen? Neem gerust contact met mij op via info@artocraft.nl.

Misschien vind je het leuk om mee te doen met een oefenmoment, heb je een onderwerp om te onderzoeken of wil je jezelf verbeteren in een aspect van Clean Language of Systemic modelling. Laat het weten of meld je aan voor een oefenmoment via https://www.meetup.com/clean-language/.

Over de auteur
Pascal Clarkson is opgeleid als (software) engineer, geschoold aan de HTS van Arnhem en Nijmegen. Na jaren lange ervaring in de industrie van software ontwikkeling en ruim 8 jaar ervaring in het werken met het Scrum Framework maakte hij de overstap naar het faciliteren van teams en groepen. Om hen te ondersteunen bij het ontdekken van hoe zij de beste versie van zichzelf en het team kunnen zijn. Met veel in zijn gereedschapskist zoals: Scrum, Sociocracy 3.0, Systemic Modelling, Liberating Structures en Clean Language, biedt Pascal zijn diensten aan in de rol van Systemic Change Facilitator.


2 juli 2020

Corona, kwetsbaarheid en anti-fragiliteit

  • Posted By : Michael Oskam/
  • 0 comments /
  • Under : blog, clean language, Geen categorie

Corona, kwetsbaarheid en
anti-fragiliteit

Bij het schrijven van deze blog zijn we aan het voorlopige ‘einde’ van de intelligente Lock down. Op 1 juli zijn de sportscholen weer open gegaan en mogen we weer bij elkaar in de auto stappen. Daar is iedereen wel aan toe. We willen met zijn allen zoveel mogelijk terug naar ‘het oude normaal’. Ik begrijp die behoefte en voel die zelf ook. Toch wil ik in deze blog stil staan bij de vraag: “in hoeverre maakt de Coronacrisis je sterker?“

Het oude normaal is overigens voor de culturele sector en de horeca nog lang niet in zicht. Dat realiseer ik me maar al te goed. Dat normaal zal waarschijnlijk nog wel even op zich laten wachten.

De ‘lessen’ van Corona
Je kunt je af vragen hoe erg het is dat het oude normaal niet meer helemaal terug keert. In mijn beleving lijkt corona twee dingen aan te tonen:

  1. Dat mensen goed mensen in staat zijn om creatieve oplossingen te bedenken om deze ongewone situatie het hoofd te bieden;
  2. Dat veel van onze systemen fragiel zijn. Kwetsbaar voor de gevolgen van deze ziekte!

Een voorbeeld: ons zorgstelsel kent geen redundantie. Het wordt net als ons wegennet maximaal benut. Zodra het aantal gebruikers toeneemt, loopt het vast. Bij de getallen die corona met zich meebrengt wordt dit erger. Dat betekent dat het fragiel is.

Fragiel versus antifragiel
Onze economie krijgt een optater. Alle bedrijven zijn gericht op groei. Dit vraagt steeds meer consumeren, een snelle roulatie van het ruilmiddel geld en een veelheid aan verplaatsingen en samenzijn van mensen. Gebeurt dat niet, dan vallen bedrijven om. Het is interessant om te ontdekken welke bedrijven in staat zijn te leren van deze crisis. Met andere woorden: Welke organisaties blijken “antifragiel” en welke niet?

Antifragiel is een begrip dat vraagt om wat uitleg. Aan de hand van wat voorbeelden leg ik het hier zo kort mogelijk uit.

  • Fragiel: je laat een glas op de grond vallen. Het gaat kapot. Het glas is fragiel.
  • Robuust: je laat een asbak op de grond vallen. Er breekt een hoekje van af, maar de asbak functioneert nog. De asbak is robuust.
  • Antifragiel: je laat iets op de grond vallen, maar door de ‘beschadiging’ die het daarmee op loopt, wordt het uiteindelijk sterker! Dat is antifragiel. Een voorbeeld is de menselijke spier die door inspanning kleine scheurtjes krijgt en daardoor groeit en sterker wordt. Het menselijk immuunsysteem is een prachtig voorbeeld, dat na ziekte (in de regel) sterker of effectiever wordt. Of het bos dat door kleine stukken te verbranden, minder kwetsbaar wordt voor grote bosbranden.
      Hoe robuust of antifragiel ben jij?

    In de maanden maart tot en met mei heb ik slechts € 1950,- omzet gehad. Niet genoeg om de huur van mijn kantoorruimte te betalen, laat staan de hypotheek. Gelukkig had ik wat reserves. Daarmee ben ik als ondernemer robuust. Ik heb een paar tikken gekregen maar ik sta nog. Zelfs met minimale steun van de Staat!Ben ik er sterker van geworden als ondernemer? Ik weet het niet. Beter geëquipeerd voor het online-werken ben ik wel. Ik heb een betaald Zoomaccount aangeschaft, heb trainingen en assessments omgezet naar een online vorm en ga in juni verder met het aanbieden van een aantal van die diensten online.

    Die vraag: “in hoeverre maakt de Coronacrisis je sterker?“ is een interessante oefening in de online Clean practice group (https://cleanlanguage.nl/practicegroup/). In deze groep keken we naar de kwaliteiten van een ieder van ons, waar de coronacrisis een beroep op doet.  Op  welk terrein we misschien wel antifragiel zijn.

    Klinkt dat interessant? Sluit gerust aan bij de volgende practice group (op vrijdag 17 juli). Het thema dat we op deze dag onderzoeken is “Geld”! Let op: omdat we nu online werken is er nog plek voor twee geïnteresseerden.

    * = Heb je behoefte aan meer (een betere?) uitleg van anti-fragiliteit?
    Nassim Taleb heeft er een fantastisch boek over geschreven: https://cutt.ly/4yF5XhQ


31 januari 2020

Yes to Equality!

  • Posted By : Michael Oskam/
  • 0 comments /
  • Under : blog, clean language, gewenste uitkomst

“No to Racism!”
Het was een mooi en krachtig statement in november 2019: Georgino Wijnaldum en Frenkie de Jong die naast elkaar hun ontblote onderarmen tonen. Twee sterkhouders van het Nederlands spreken zich nadrukkelijk uit tegen racisme. Daags daarvoor had het hele elftal een foto gepost waarop zij allemaal in kring poseerden en het “No to Racism” van de FIFA steunden.

Yes to Equality!
In december 2019, blikte muzikant en bekende Nederlander Typhoon in de krant terug op zijn jaar. Hij haalde ook dit
moment aan en noemde daarbij een prachtig citaat:

             “The secret of change is to focus all of our energy not on fighting the old, but on building the new.”                                   Socrates

Typhoon vertaalt deze uitspraak van Socrates naar het racisme vraagstuk. We moeten onze energie richten op dat wat we wél willen. Dus in plaats van de uitspraak “no to racism” zouden we “yes to equality “ moeten roepen.

Langzame leerlingen
Socrates riep het ca 400 voor Christus al, maar wij zijn blijkbaar langzame leerlingen. Pas de laatste decennia zijn
er verschillende stromingen ontstaan die dit principe omarmen. Oplossingsgericht werken, positieve psychologie, progressiegericht werken en ook in Clean Language hanteren we dit principe. We noemen het ‘uitkomstgericht werken’.

Uitkomstgericht werken
Dit houdt in dat niet het probleem centraal staat, maar hetgeen je wél wilt! 
We gebruiken hiervoor in Clean Language de metafoor van roeien versus kanoën. In beide gevallen zit je in een boot. In beide gevallen vaar je in de richting waar je heen wilt.

Roeien
Er is echter een belangrijk verschil: in een roeiboot, zit je met je gezicht naar hetgeen je van weg wilt. In de
praktijk: het probleem. Je wil ergens van af, in het bovenstaande voorbeeld van racisme, maar het kan ook om ‘kleinere’ zaken gaan zoals conflicten tussen collega’s, een klaagcultuur in een team, of gebrek aan eigenaarschap.

Kanoën
In de kano zit je met je gezicht in de richting waar je naar toe vaart. In de praktijk: het gewenste resultaat of de uitkomst. Je wilt ergens naar toe, hierboven naar een situatie van gelijkheid. Of uitkomsten bij de problemen van hierboven, een harmonieuze samenwerking, een constructief meedenkend team, of pro-activiteit.

En die kijkrichting is van wezenlijk belang! Die staat namelijk voor waar je jouw aandacht en energie op richt. Op jouw gewenste uitkomst, zonder daarbij de realiteit uit het oog te verliezen.
De vraag, de clean question, die hier bij hoort is:

                                                “En wat zou je willen dat er gaat gebeuren?”

Probeer ‘em eens uit wanneer een collega in geklaag blijft hangen of wanneer een oom op een verjaardag alleen maar moppert op ‘de politiek’. Maar let op: sommige mensen zijn echt heel goed in roeien! Dan moet je de vraag wel drie keer herhalen voordat je iets hoort dat ze wél willen.
                        Succes!

De gebruikte afbeelding is van de Marriage Equality campagne, voor gelijke rechten op huwelijk.


21 november 2019

Clean vakantie

  • Posted By : Michael Oskam/
  • 0 comments /
  • Under : blog, clean language

Ontspannen op vakantie….

Op weg naar de vakantiebestemming. Vorig jaar was dat Toscane, Italië. Dertienhonderdnegentig (1390) kilometer, veertien uur rijden. Met twee kinderen achterin. Feest. Not!

Read More


31 oktober 2019

Jaja, da’s lekker makkelijk

  • Posted By : Michael Oskam/
  • 0 comments /
  • Under : blog, clean language

Jaja, die ken ik al. Alles bij de ander laten. Lekker makkelijk.’ 

De HR-man onderbreekt me: ‘Jaja, die ken ik al. Alles bij de ander laten. Lekker makkelijk.’ Ik spreek hem op een borrel. Ik wil net gaan uitleggen wat Clean Language is: Dat je niet invult voor een ander, dat je de ander zijn eigen belevingswereld laat onderzoeken. Hij dus, niet jijzelf. Zodat hij volledig de ruimte krijgt, en zodat jij echt weet wat er speelt.

Read More


Nieuwsbrief Clean Language

Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen over Clean Language, zoals trainingen en practice groepen?

Schrijf je hieronder in

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

meest recente berichten
  • Het Clean Language Event 2023 – een sfeerimpressie 19 januari 2024
  • Boekpresentatie Clean Language, 5 juli 2023! 22 juni 2023
  • 4 Dagen Clean: het Clean Language Event 2023! 4 mei 2023
  • Clean Language Event: Verbinding 21 augustus 2022
  • Clean Co Creation, een nieuw Clean Language proces! 1 maart 2022
kennismaken met Clean?

Schrijf je in voor een van de kennismakingsbijeenkomsten.

Naar de inschrijving >>
over ons

Clean Language is in 2006 vertaald in het Nederlands als ‘Zuiver Communiceren’ door Annemiek van Helsdingen, Maaike Nooitgedagt en Wendy Nieuwland. Sinds 2017 voert Michael Oskam het label Clean Language Nederland en verzorgt hij de trainingen.

CONTACT
  • Boerhaavelaan 40 2713HX Zoetermeer
  • 079 - 20 21 006
  • info@oskam-organisatieadvies.nl

CLEAN LANGUAGE PRIVACY STATEMENT

Copyright Oskam Organisatieadvies 2019. All Rights Reserved. - Webdesign en fotografie: www.tonvanzeijlfotografie.nl